Voor landgoedeigenaren | Natuurbegraafplaats waarom niet

Met groot materieel wordt zogenaamde nieuwe natuur gemaakt volgens het concept van Natuurbegraven Nederland BV, zoals hier in de Maashorst. Om er een efficiënte begraafplaats te kunnen maken worden eerst duizenden bomen gerooid. Daarna worden de grafrechten verhandeld. In het onderhoudsfonds komt ca. 2% van de opbrengst (Heidepol). Na gedane zaken wordt de begraafplaats ’teruggegeven aan de natuur’. De handelaar vertrekt en is nergens meer op aanspreekbaar.

Is natuurbegraven een sterfhuisconstructie voor landgoederen?

Natuurbegraven lijkt misschien op het eerste gezicht voor landgoedeigenaren een goede manier om inkomsten te genereren voor het onderhoud van landgoederen, maar wie eerst nadenkt zal tot het inzicht komen dat het feitelijk een sterfhuisconstructie is. Veel landgoedeigenaren hebben moeite de touwtjes aan elkaar te knopen en zoeken naar nieuwe verdienmodellen. Er is echter nog geen enkel landgoed dat ons een sluitend en economisch aantrekkelijk plan heeft over kunnen leggen. Het lijkt er op dat men elkaar napraat, maar niet serieus uitrekent welke kosten ‘natuurbegraven’ met zich meebrengt.

Hoe haalbaar is natuurbegraven

Op www.geendodenindenatuur.nl is een interessante berekening te vinden over hoe economisch ‘natuurbegraven’ eigenlijk is. Kybys ingenieurs en adviseurs besteden een column aan de economische kant van natuurbegraven: ‘onaantastbaar als een afgelikt stuk taart (…) niemand lust het meer’.

Federatie Particulier Grondbezit neemt stelling

24 januari 2017 – grondbezit.nl – een sombere analyse voor particuliere grondeigenaren. Bezint eer gij begint lijkt de boodschap. Het landschap voor het omvormen van cultureel waardevolle landgoederen in begraafplaatsen verslechterd snel. Waar dit toe leidt is waar u nu een miljoenen investering voor moet doen.
28 januari 2016 – grondbezit.nl – een analyse van de federatie van de particulier grondbezitters door Hans Kamerbeek over natuurbegraven. Bezint eer ge begint… Hier vindt u het artikel in de lay-out van het federatieblad.
Drs. H.C. Kamerbeek is bioloog, financieel-economisch journalist, auteur van ‘Ondernemen met Natuur’ (november 2015).

Hieronder bovendien enkele zaken om in overweging te nemen:

Vraag en aanbod

Begraven is een krimpende markt. Ook in 2015 is de groei van het aantal crematies met een recordtempo gestegen. Op dit moment kiest 36,6 % van de mensen voor begraven en 63,4% voor cremeren. Naar verwachting zal het marktaandeel cremeren in de komende tien jaar verder groeien naar 75%. De verwachting is dat de prijs voor een crematie de komende jaren verder zal dalen door de (aangekondigde) bouw van nieuwe crematoria, terwijl begraven naar verwachting duurder wordt.
In 2015 zijn volgens het CBS 147.010 mensen overleden waarvan 93.160 mensen zijn gecremeerd en 53.850 begraven.
Natuurbegraven bediende in 2014 slechts 0,15% van de markt. Landelijk gezien komt dat bij 141.245 overledenen in 2014 neer op zo’n 200 ‘natuurbegrafenissen’ per jaar (Brana leden).
Ter vergelijking: in 2013 werden 55.227 mensen begraven (39%) en 86.018 mensen gecremeerd (60,9%). Bron.
Hoe meer landgoedeigenaren willen meedoen aan dit nieuwe verdienmodel, des te kleiner hun marktaandeel wordt.
Natuurmonumenten wil samen met Natuurbegraven Nederland BV ‘landelijke dekking’ realiseren. Dat betekent dat er binnen enkele jaren een enorm aanbod aan ‘natuurbegraafplaatsen’ beschikbaar komt, terwijl de vraag beperkt is. Natuurbegraven Nederland BV heeft het in ‘de Metro‘ over een verdrievoudiging van het aantal locaties. Tegen Natuurmonumenten is in Brussel een klacht ingediend door branchegenoten vanwege verboden staatssteun en oneerlijke concurrentie. Deze aanklacht is afgewezen.

Kosten en baten van een sterfhuisconstructie

Met eeuwig durende grafrechten houdt men ook eeuwigdurende verantwoordelijkheid voor het onderhoud. Doorlopende kosten zijn onder andere te verwachten van toezicht op ongeoorloofde grafversieringen en controle op stormschade en vandalisme. Ook is er kans op verstoring door gravende zoogdieren. Honden, vossen en dassen kunnen ondiepe graven tot 50 jaar na teraardebestelling een stoffelijk overschot ruiken. Knagen op de kalkrijke botten is natuurlijk gedrag.
Het dagelijks toezicht dat de wet op de lijkbezorging voorschrijft, zal jaar in jaar uit op de begroting drukken, zodra iemand een onregelmatigheid op het landgoed ontdekt, ook al is dat er maar één op 10.000 graven, dan ligt de verantwoordelijkheid bij de eigenaar. En dat terwijl in veel gevallen de inkomsten na de verkoop van het grafrecht ophouden. Naar onze overtuiging levert ‘natuurbegraven’ dan ook alleen op korte termijn inkomsten op en kost het op lange termijn geld. Feitelijk graaft de eigenaar zijn eigen graf en wordt de begraafplaats een sterfhuis, voor het nageslacht van de eigenaar wel te verstaan.
De onderhoudskosten van het landgoed zullen stijgen. Voor het bosonderhoud in percelen met graven kunnen nl. veel minder goed (veilig) zware machines voor het vellen van bomen of bewerken van de grond meer worden gebruikt. Daarmee zou men immers over graven kunnen rijden, wat ook uit respect voor de overledene onwenselijk is. Het onderhoud zal handmatig moeten gebeuren.
We vragen ons ook af hoe verkoopbaar (financierbaar) een landgoed zal zijn als het eenmaal (deels) is veranderd in een begraafplaats. Wie heeft belangstelling voor een landgoed vol graven die blijvend onderhoud vragen zonder dat er nog inkomsten zijn? En wie heeft zin om de eeuwigdurende verantwoordelijkheid voor die graven te dragen met alle onzekere kosten van dien.
Veel gemeentelijke begraafplaatsen lijden grote verliezen. De tekorten (bij faillissement) worden bijgepast door de belastingbetalers. Gemeenten zouden dan ook drie keer moeten nadenken voordat ze ‘natuurbegraven’ met de daarbij horende grafrechthandel toestaan. Want wie is verantwoordelijk voor het onderhoud en draait voor de kosten op van de percelen met eeuwigdurende grafrechten als de grafrechthandel vertrokken is en/of de landgoedeigenaar failliet gaat?

Natuur- en milieuvriendelijk?

Cremeren is milieuvriendelijker (zolang men de as niet verstrooit) en veel goedkoper dan ‘natuurbegraven’.
Bij ‘natuurbegraven’ worden bovendien soms nog vervuilende transponders mee begraven om het graf later te kunnen traceren, wat op een begraafplaats en bij crematie niet nodig is. Bij cremeren worden protheses hergebruikt, bij natuurbegraven wordt containers vol metaal, medicijnresten, en nutriënten in de natuur ‘gedumpt’.
Meer over de effecten op natuur en milieu vindt u elders op deze website onder ‘Feiten’ en ‘Argumenten voor en tegen’.

Belastingvoordeel door bosbouwvrijstelling?

Landgoedeigenaren doen er volgens ons verstandig aan er niet op te rekenen dat de inkomsten van het verkopen van grafrechten kan worden vrijgesteld van vennootschapsbelasting en/of inkomstenbelasting. De belastingdienst is waakzaam dat er geen oneigenlijk gebruik gemaakt wordt van deze vrijstelling die bedoeld is om de inkomsten uit houtteelt vrij te stellen.

Financiële risico’s

Dat de risico’s van een fiasco niet denkbeeldig zijn illustreren wij met vier voorbeelden:

Het Natuurlijk Dood Centrum te Amsterdam, voorvechter van natuurbegraven , is opgeheven en het initiatief is geëindigd met een wettelijke schuldsanering.
De stichting De Peelhof te Venlo-Blerick heeft het initiatief voor een natuurbegraafplaats wegens financieringsproblemen moeten opgeven. Er heeft een doorstart plaatsgevonden.
De stichting Oerbosch ter bevordering van bosbegraafplaatsen, partner van IJssellandschap voor het project bosbegraafplaats in Lettele, heeft na een echec de deuren gesloten. De bestuurders zijn verdwenen naar andere werelddelen.
Uit gepubliceerde cijfers blijkt dat een natuurbegraafplaats geëxploiteerd door een bestuurslid van de brancheorganisatie van natuurbegraafplaatsen al jaren werkt met een negatief eigen vermogen en een zorgwekkende verhouding tussen kort lopende schulden en liquide middelen.

Meer voorbeelden van mislukte initiatieven onder Verzet en protest.