NIEUWS

November 2015 heeft de Provincie Gelderland een notitie uitgebracht waarin beleid omtrent natuurbegraven wordt geformuleerd.

• Meer informatie vindt u op de pagina Feiten en de pagina Argumenten voor en tegen.
• In tal van gemeenten is het natuurbegraven niet van de grond gekomen, meer hierover op de pagina Verzet en protest.
  Een voorbeeld van een afwijzing in Soest vindt u hier. In Soest zijn verschillende initiatieven afgewezen. De argumentatie van de gemeente is zorgvuldig en houdt rekening met de burgers. Commerciële aanbieders blijven aandringen, waaronder de vastgoedjongens van ASR.

Juni 2015 heeft Stichting Natuurbegraafplaats-waaromniet.nl een inhoudelijke reactie gegeven aan de gemeente Epe, waar natuurbegraven actueel is. De gemeente had een oproep gedaan mee te denken over natuurbegraafplaatsen in de gemeente Epe. Het enthousiasme van een jaar geleden is door de informatie getemperd.

Oktober 2017 De gemeente Putten heeft onderzoek gedaan naar natuurbegraven. Zij ziet af van natuur bestemmen voor een begraafplaats op basis van dit rapport (15 Mb).

November 2017 De gemeente Maastricht neemt na 11 jaar onderzoek een ingrijpend besluit en maakt haar monumentale begraafplaats groter, met daarin een herdenkingsbos en natuurbegraafplaats.

• Op de pagina Verzet en protest meer ingediende zienswijzen en initiatieven die de eindstreep niet haalden.
• Op de pagina Voor landgoedeigenaren meer over financiële risico’s.

Begraafplaatsen staan financieel onder druk

Steeds vaker zien we dat gemeenten van de nood (financiële tekorten op hun algemene begraafplaats) een deugd maken. Ze geven ruimte aan een kleine groep bewoners die een natuurgraf wensen. Ze openen daartoe een kleine natuurbegraafplaats op de algemene begraafplaats. Dat geeft de volgende voordelen:

• De inkomsten van het verlenen van natuurgrafrechten komt toe aan de gemeenschap en vloeien niet weg naar commerciële grafrechthandelaren. Deze laatste groep koopt op dit moment in snel tempo kwetsbare natuur en kostbaar cultuurlandschap op, om er vervolgens grafrechten tegen hoge prijzen op te verkopen. Zodra de grafrechten verkocht zijn vertrekken deze handelaren met de winst. Het landgoed of natuurgebied wordt overgedragen aan nietsvermoedende natuurbeheerders, die het eeuwigdurende onderhoud daarmee op zich nemen, zonder het budget dat daarbij nodig is.
• De handel in natuurgrafrechten noemt deze werkwijze in hun marketing: ‘Teruggegeven aan de natuur’ en dat klinkt romantisch, maar niemand kan overzien wat dit in de praktijk betekend als boomwortels met de stoffelijke overschotten vergroeien, zoogdieren bij de graven kunnen komen met hun natuurlijke graafgedrag en milieu vervuilende stoffen vrij spel krijgen. Op een algemene begraafplaats zijn deze zaken nu al uitstekend geregeld.

Natuurbegraven informatie voor gemeenten

Sinds de verandering van de Wet op de Lijkbezorging in 1991 is het – met instemming van de gemeenteraad en het college van B&W – mogelijk om ‘overal’ te begraven. Bedrijven spelen daar nu op in door ‘natuurbegraafplaatsen’ te openen.

De vraag is of dit wenselijk is.

De Raad van State doet daarmee verband houdend uitspraak medio oktober 2016 inzake een bezwaarprocedure aangespannen door het Groene Hart van Brabant en onze stichting tegen Huis ter Heide – nota bene van Natuurmonumenten.

Deze website is opgezet omdat wij als bezorgde burgers op internet en in de media alleen marketingverhalen over ‘natuurbegraven’ tegenkomen. Vrijwel alle informatie komt van organisaties en personen die zakelijk belang hebben bij – wat we wat onvriendelijk noemen – ‘de handel in grafrechten’. Veel gemeentebestuurders lijken te gemakkelijk in deze verhalen mee te gaan.

Met deze website willen wij u informatie bieden waarmee u een echte afweging kunt maken. Hieronder enkele specifieke punten die gemeenten kunnen meenemen in hun afweging.

• De claim van 5% ‘natuurbegrafenissen’ is nergens op gebaseerd. Begrafenissen zijn steeds minder populair. Cremeren stijgt al jaren in populariteit. Inmiddels kiest al ruim 65% van de Nederlanders voor cremeren. Naar verwachting loopt dit percentage de komende tien jaar verder op naar 75%. De stijging in het aantal ‘natuurbegrafenissen’ is minimaal. Het marktaandeel is de laatste jaren gestegen van 0, 05% naar 0,15%. In 2013 waren er circa 200 ‘natuurbegrafenissen’ in Nederland tegen 141.000 crematies en begrafenissen elders. Er is geen markt voor natuurbegraven als deze niet geschapen wordt door marketinginstrumenten van Natuurbegraven Nederland B.V. en Natuurmonumenten. Hoe wenselijk is dit eigenlijk?
• Is het wenselijk om van schaarse natuurgebieden begraafplaatsen te maken omdat burgers dat zo’n romantisch idee vinden en omdat bedrijven er brood in zien? Het is een onomkeerbare wijziging van de bestemming van een natuurgebied.

Gemeenten zijn verplicht algemene begraafplaatsen aan te bieden en te onderhouden. Het aantal begrafenissen loopt intussen gestaag terug. Veel gemeenten lijden dan ook verlies op deze publieke voorziening. Door nieuwe commerciële begraafplaatsen toe te staan, wordt de spoeling nog dunner. De gemeentelijke exploitatietekorten zullen daardoor verder oplopen. De gemeenschap draait uiteindelijk op voor deze tekorten en financiert daarmee indirect de bedrijven die ‘natuurbegraven’ aanbieden.

• Mr. Willem van der Putten schrijft in Uitvaart.nl (febr. 2016) uitvoerig over wat de risico’s volgens hem zijn bij een faillissement van een natuurbegraafplaats.

Wanneer wel natuurbegraven?

Als er inderdaad behoefte blijkt te zijn aan natuurlijke vormen van begraven, kunt u als gemeente overwegen om ‘natuurbegraven’ in te passen binnen uw huidige begraafplaatsen. Het begraven van de doden blijft dan een zaak van de gemeenschap en wordt geen handelswaar. En niet alleen de onkosten, maar ook de inkomsten blijven dan binnen de gemeenschap. Overigens is dat geen garantie voor het kostendekkend maken van een algemene begraafplaats, zie ook de situatie in Ten Boer. Ook in 2013 zijn de zorgen nog niet verdwenen.

• Het is onduidelijk hoe het zit met het beheer van ‘natuurbegraafplaatsen’. In veel gevallen is enerzijds de belofte dat men ‘eeuwige grafrust’ krijgt en anderzijds dat het gebied wordt ‘teruggegeven aan de natuur’. Omdat het gaat om de laatste rustplaats van mensen, zal er gedurende lange tijd toezicht en beheer nodig zijn. Wie is daarvoor verantwoordelijk? Het bedrijf dat de grafrechten verkoopt? De eigenaar van het gebied? Of de gemeente, als deze partijen verstek laten gaan? En wie draait er voor de kosten op als een eigenaar failliet gaat en het terrein onverkoopbaar blijkt?
• De ‘natuurgrafindustrie’ presenteert zich op twee manieren: enerzijds als natuur- en milieuvriendelijk, anderzijds als bewezen verdienmodel. Enerzijds zou het gaan om minimale aantallen graven en een minimale belasting van een gebied. Anderzijds zouden grondeigenaren er goed geld mee kunnen verdienen en claimt men dat 5% van de Nederlanders op termijn een ‘natuurgraf’ zou ambiëren. Bij beide verhalen zijn talloze kanttekeningen te plaatsen.
• Is het verstandig om de overheidscontrole op het begraven van mensen los te laten?
• Alterra heeft onderzoek gedaan en vastgesteld dat natuurbegraven kan in Nederland. Echter zij gaat er dan van uit dat er in zware gronden maximaal 80 graven per hectare komen en op zandgronden ‘substantieel minder’ graven. Geen enkele natuurbegraafplaats voldoet aan deze analyse. Een grote speler op de Nederlandse markt, Natuurbegraven Nederland B.V. heeft op Heidepol voor elkaar gekregen om 425 graven per hectare te mogen begraven. Dat is elke vijf meter een graf.
• De claim is dat een natuurbegraafplaats in de eerste plaats ‘natuur’ is met een bijkomstigheid van eeuwigdurende begraafplaats (die mogelijk maakt dat er ‘nieuwe natuur’ wordt ontwikkeld). Deze claim is wat ons betreft onjuist. De grafdichtheid is daarvoor veel te hoog. De zogenaamde ‘natuurbegraafplaatsen’ zijn gewone begraafplaatsen met een afwijkend (feitelijk ontbrekend) onderhoudsregiem. Ze kunnen onmogelijk gezien worden als ‘nieuwe natuur’.
• De rechter van Roermond (Zaaknummer AWB 10 / 458) heeft vastgesteld dat men pas mag spreken van een ‘natuurbegraafplaats’ als men niet meer dan 100 graven per hectare toestaat.
• Deze rechter deed geen uitspraak over de diepte van de graven, naar ons inzicht is dit een risicovol gegeven. Alterra schrijft in het voornoemde rapport dat minimaal 1.20 meter grond op het stoffelijk overschot nodig is, maar dieper veel beter is. Natuurbegraven Nederland B.V. begraaft met ± 65 cm. grond boven het stoffelijk overschot, zogenaamd om het stoffelijk overschot sneller terug te laten keren in het natuurlijk proces, wat nu juist onwenselijk is in natuurgebieden. Bovendien loopt de gemeenschap over enkele tientallen jaren het risico dat botresten boven de grond komen, een normaal proces zoals zelfs zwerfstenen ook aan het oppervlak komen.
• Zoogdierspecialisten wijzen bovendien op de mogelijkheid dat aaseters zoals rat, vos en das de graven zullen vinden. Met herbegraven van stoffelijke resten wordt in geen enkel plan rekening gehouden, de kosten kunnen daarmee gemakkelijk voor de gemeenschap zijn, omdat geen natuurbegraafplaats dat zelf zal kunnen betalen zodra de inkomsten zijn weggevallen. De grafrechtverkopers zijn met de winst vertrokken zodra het laatste graf is gedolven en dus op geen enkele wijze meer aanspreekbaar. De gemeente heeft als taak dit anders te voorzien.
• De claim dat ‘natuurbegraven’ natuurvriendelijk is, is onjuist.
• Ook Marie-Louise Meuris waarschuwt voor natuurbegraven en wijst terecht op ernstige onvoorziene problemen, tijdens een door de Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen georganiseerde bedrijvendag. (Bron: VNG).